در این مقاله سعی بر این است که شخصیّت پیامبر اعظم(ص) و جایگاه رفیع ایشان در نظام هستی از منظری عرفانی مورد تبیین و بررسی قرار گیرد.
مظهریّت اسم اعظم و آینه تمام نمای حق
آفرینش عالم از دیدگاه عرفا، ظهور اسماء و صفات حق تعالی است. جهان، نظامی حساب شده با درجات تفکیکی دارد و هر مظهری تقدّم و تأخّر خود را از تقدّم و تأخّر اسمی که مظهر آن است، به دست آورده. بنابراین، هیچ یک از مراتب به تنهایی نمیتوانند آینه تمامنمای حق واقع شوند؛ بلکه هر مرتبهای از مراتب متعدّد هستی، نشانه و آیتی الهی یا اسمی از اسمای حق تعالی است. اطلاق لفظ «عالم» بر کلّ دایره هستی نیز بر همین وجه است؛ زیرا هر فردی از افراد عالم، علامت و نشانهای بر اسمی از اسمای الهی است. بر این اساس، عالم تکوین به اعتبار مجموع و لحاظ تمامی مراتب، حاکی از اسم جامع تمامی اسماء و صفات (اعم اعظم) میباشد.1 اسم جامع تمامی اسماء و صفات، اسم شریف «الله» است. اسم «الله»، اسم ذات متّصف به صفات و اسماء و جامع تمامی اسماست؛ به همین دلیل آن را اسم اعظم خواندهاند.2 هر اسمی از اسماء را که در نظر آوریم عبارت از ذات به اعتبار صفتی از صفات خواهد بود؛ مثلاً، علیم به اعتبار علم، یا قدیر به اعتبار قدرت و مانند آن؛ به خلاف اسم «الله» که ذات به اعتبار جمیع صفات و به بیانی، اسم اعظم الهی است و جمله شریفه «الله اکبر» نیز همین معنا را میرساند.3
اسم اعظم، مثل سایر اسماء احتیاج به مظهر دارد، باید مظهر آن از حیث سعه وجودی محیط بر همه مظاهر باشد. حقیقت مقدّس محمّدی(ص) مظهر جامع اسم «الله» است. بر این اساس، همان گونه که اسم شریف «الله» در حقیقت و مرتبه بر همه اسماء مقدّم و بر جمیع اسماء تجلّی نموده است، مظهر این اسم جامع که انسان کامل محمّدی(ص) است، بر همه مظاهر دیگر الهی مقدّم بوده و میتواند به طور کامل مرآت حقنما باشد؛4 واسطه ظهور همه خیرات و برکات و سرمنشأ تحقّق عوالم جبروت و ملکوت و عالم شهادت است. از همه موجودات عالم امکان، چه ابداعی باشند یا تکوینی، نزولی باشند یا صعودی، کاملتر است و ذات مقدّسش در مرتبه حقایق هستی و موجودات عالم، امکان جلوهگری پیدا میکند. | + ادامه مطلب